Halk arasında "akciğer çürümesi" olarak bilinen bronşektazi, akciğerlerde kalıcı hasara yol açan ve yaşam kalitesini düşüren ciddi bir hastalıktır. Ne yazık ki, toplumda yeterince bilinmiyor ve KOAH, astım kadar yaygın olmasına rağmen erken teşhis oranları düşük. Gelişmekte olan ülkelerde binde 1 ila 5 arasında görüldüğü tahmin ediliyor. Erken dönem belirtileri hafif ve belirsiz olduğu için sıklıkla diğer hastalıklarla karıştırılıyor. Bu da hastalığın daha tehlikeli olmasına neden oluyor. Bu nedenle erken tanı ve tedavi büyük önem taşımaktadır. Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı'ndan Uzm. Dr. Caner Çınar ile bronşektazi hakkında merak edilenleri konuştuk.

Bronşektazi Nedir ve Nasıl Oluşur?

Uzm. Dr. Çınar, bronşektaziyi, akciğer enfeksiyonları veya başka nedenlerle oluşan hasar sonucu hava yollarının (bronşların) geri dönüşümsüz genişlemesi olarak tanımlıyor. Bronş duvarlarındaki hasar, bronşların genişlemesine ve anormal bir yapı kazanmasına yol açar. Bu durum, mukus birikmesine neden olur ve akciğerleri enfeksiyonlara karşı daha savunmasız hale getirir. Tekrarlayan enfeksiyonlar daha fazla mukus üretimine ve hava yollarının tıkanmasına yol açar. Bu döngüsel süreç hastalığın ilerlemesine neden olur. Erken teşhis ve tedavi ile bu süreç yavaşlatılabilir ve kontrol altına alınabilir. Tedavi edilmeyen bronşektazi ise ciddi komplikasyonlara yol açabilir.

Bronşektazinin Belirtileri Nelerdir?

Bronşektazi hastalarının çoğunda kronik öksürük ve balgam görülür. Her gün öksürdüklerini ve yoğun balgam attıklarını belirten hastalar, bazen kanlı balgam da atabilirler (hemoptizi). Bu durum, bronşektazinin önemli bir belirtisidir ve mutlaka tıbbi müdahale gerektirir. Hışıltılı solunum, halsizlik ve solunum güçlüğü de görülebilen diğer semptomlardır. Hastalığın alevlenme dönemlerinde ise ateş, balgam miktarında artış, koyulaşma ve solunum güçlüğü şikayetleri daha belirgin hale gelir. Bu belirtilerin göz ardı edilmemesi ve bir uzmana başvurulması önemlidir.

Bronşektazi Tanısı ve Tedavisi

Bronşektazi tanısı için akciğer grafisi ve bilgisayarlı tomografi (BT) kullanılır. BT, daha detaylı görüntüleme sağladığı için tanı koymada tercih edilir. Erken tanı, tedavi sürecinin erken başlamasını ve akciğer hasarının azaltılmasını sağlar. Ancak, hastalığın alevlenme dönemleri dışında doktora başvurulmaması, semptomların zatürreyi taklit etmesi ve yetersiz inceleme sonucu semptomatik tedavi verilmesi gibi nedenlerle geç tanı konulabilmektedir.
İlk adım genellikle medikal tedavidir. Alevlenmelerde uygun antibiyotik tedavisi, düzenli solunum egzersizleri, göğüs fizyoterapisi ve pulmoner rehabilitasyon önemlidir. Mukolitik ilaçlar, inhaler tedaviler ve influenza (grip) ile pnömokok (zatürre) aşıları da uygulanabilir. Bronşektaziye neden olabilecek altta yatan hastalıkların araştırılması ve tedavisi de gereklidir. Medikal tedaviye dirençli durumlarda ise cerrahi seçenekler değerlendirilebilir. Unutulmamalıdır ki, bronşektazi tedavi edilmezse solunum yetmezliği, hayati tehlike arz eden kanamalar ve tüberküloz dışı mikrobakteri enfeksiyonlarına yol açabilir.

Risk Grupları ve Önleme

Bronşektazi riski taşıyanlar arasında; boğmaca, zatürre veya tüberküloz gibi akciğer enfeksiyonları geçirenler, hava yollarında yabancı cisim bulunanlar, kistik fibroz, otoimmün hastalıklar, immün yetmezlik, siliyer disfonksiyon veya alfa1 antitripsin eksikliği olanlar yer almaktadır. Çocukluk çağı enfeksiyonlarından korunmak için aşıların düzenli olarak yaptırılması, sigara kullanımından kaçınılması, düzenli balgam atımı ve solunum egzersizleri bronşektazinin önlenmesinde önemli rol oynar.